चातुर्मास म्हणजे 4 महिने. आषाढ महिन्यातील शुक्ल पक्षातील एकादशी तिथीपासून कार्तिक महिन्याच्या शुक्ल पक्षातील एकादशी तिथीपर्यंत चातुर्मास चालतो. भगवान विष्णू 29 जून रोजी देवशयनी एकादशीपासून निद्रा योगात जातील आणि 23 नोव्हेंबरला देवउठनी एकादशीला निद्रा योगातून जागे होतील. अशा परिस्थितीत या चार महिन्यांसाठी सर्व प्रकारच्या शुभ आणि शुभ कार्यांवर बंदी आहे.
यावेळी चातुर्मास 4 नाही तर 5 महिने चालणार आहे. असे म्हणतात की चातुर्मासात ऋषी-मुनी मौन होतात, मग काही तीर्थयात्रेला जातात. देवशयनी एकादशीला हरिशयन एकादशी असेही म्हणतात. हिंदू धर्मग्रंथांमध्ये दान आणि परोपकाराचे विशेष महत्त्व सांगण्यात आले आहे. जाणून घ्या या 5 महिन्यात कोणत्या गोष्टींचे दान केल्याने आई लक्ष्मी आणि भगवान विष्णू प्रसन्न होतात. जाणून घ्या या महिन्यात काय करावे आणि काय करू नये.
ज्योतिषशास्त्रानुसार दान आणि दान केल्याने व्यक्तीला पापांपासून मुक्ती मिळते आणि देवाच्या कृपेने जीवनात सुख, शांती आणि समृद्धी प्राप्त होते. चातुर्मासातही दानाला विशेष महत्त्व आहे. या दरम्यान गरीब आणि गरजू लोकांना अन्न द्या. पिवळ्या वस्तूंचे दान करण्याचे विशेष महत्त्व चातरमासातही सांगण्यात आले आहे. या महिन्यात हरभरा, गूळ, पिवळ्या वस्तू, कपडे, अन्न इत्यादी गरिबांना दान केल्यास शुभ फल प्राप्त होते असे मानले जाते.
ज्योतिष शास्त्रानुसार जे लोक नोकरी-व्यवसायामुळे त्रस्त आहेत, त्यांना चातुर्मासात छत्र, वस्त्र, अन्न आणि कापूर इत्यादी दान करावे. यामुळे भगवान शिव लवकर प्रसन्न होतात आणि भक्तांच्या सर्व मनोकामना पूर्ण करतात. यामुळे व्यक्ती व्यवसायात वाढू लागते.चातुर्मासात सकाळी उठल्यानंतर विष्णु सहस्त्रनाम स्तोत्राचा नियमित जप करा.
चातुर्मासात काही गोष्टी करू नका असेही सांगितले आहे. या महिन्यात दूध, साखर, दही, तेल, वांगी, खारट, भाज्या, मसालेदार भाज्या, मिठाई, सुपारी, मांस, दारू इत्यादीपासून अंतर ठेवा.
चातुर्मासात या मंत्रांचा जप करा
ॐ नमो भगवते वासुदेवाय नमः
ॐ विष्णवे नम:
ॐ हूं विष्णवे नम:
श्रीकृष्ण गोविन्द हरे मुरारे। हे नाथ नारायण वासुदेवाय।।
विष्णु सहस्त्रनामची एक माळाचे जाप करावे.
